Ιστορία Πτολεμαΐδας

Η Πτολεμαΐδα είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Εορδαίας του Νομού Κοζάνης. Η αρχαία πόλη Εορδαία σήμαινε «αγαπημένη» και πήρε το όνομά της από την αρχαία θεά «Εόρδα» (Μητέρα Γη).

Σημερινές έρευνες δέχονται ότι στη Δυτική Μακεδονία κατοικούσαν πριν το 2200 π.Χ. Αιολείς και Αρκάδες και η Εορδαία ανήκε στο κράτος των αρχαίων Ορεστών – Ελμιωτών.

Στο πέρασμα των χρόνων το κρατίδιο των Εορδών αναγκάστηκε να ενσωματωθεί στο κράτος των Αιγών ενώ ο βασιλιάς Φίλιππος ο Β΄ και ο Μέγας Αλέξανδρος φρόντισαν να αφομοιωθεί η Εόρδα  στο κράτος των αρχαίων Μακεδόνων.

Πτολεμαίος ο Λάγου

Ο Πτολεμαίος ο Λάγου, στρατηγός, σωματοφύλακας και συμμαθητής του Μεγάλου Αλεξάνδρου καθώς και αγαπημένος μαθητής του Αριστοτέλη  καταγόταν από την Εορδαία και  προς τιμήν αυτού και της κόρης του Πτολεμαΐδας ονομάστηκε η πόλη.

Στην περίοδο των Ρωμαϊκών χρόνων η περιοχή έζησε πολλές συγκρούσεις, γιατί η Εγνατία Οδός που συνέδεε τη Ρώμη με χώρες της Άπω Ανατολής περνούσε από την Εορδαία, η οποία εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης γινόταν συχνά το μήλο της έριδος μεταξύ Μακεδόνων και Ρωμαίων.

Το 1389 οι Τούρκοι προξένησαν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή.

Σε όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας η περιοχή ονομαζόταν «Επαρχία Καϊλαρίων» και η Πτολεμαΐδα «Καϊλάρ». Το πρώτο κρυφό σχολειό στη Μακεδονία λειτούργησε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Βλάστης. Η περιοχή έγινε γνωστή για την εθνική και ηρωική συμβολή της στο Μακεδονικό Αγώνα και για τις ιστορικές μάχες στα χωριά Κόμανος, Περδίκκα κατά τους Βαλκανικούς του 1912-13. Η πόλη ελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό το 1912 στις 15 Οκτωβρίου.

Το 1916 η επαρχία Καϊλαρίων μετονομάστηκε σε επαρχία Εορδαίας. .Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Θράκη, τον Πόντο και τη Μ. Ασία που συμβίωσαν αρμονικά με τους Βλάχικους πληθυσμούς και τους εντόπιους κατοίκους της Εορδαίας.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 η Πτολεμαΐδα από κοινότητα έγινε δήμος με 8000 κατοίκους που η κύρια ασχολία τους ήταν η γεωργία.

Σήμερα ο πληθυσμός ξεπερνά τις 40000 και η παρουσία του λιγνίτη έχει μετατρέψει την περιοχή σε βιομηχανική. Από το 1960 η εξέλιξη της περιοχής είναι αλματώδης. Συνδέεται άμεσα με την πορεία εξόρυξης και εκμετάλλευσης του λιγνίτη από τη Δ.Ε.Η. που μεταμόρφωσε το τοπίο και τα δεδομένα της περιοχής.        

55 εκατομμύρια τόνοι λιγνίτη εξορύσσονται κάθε χρόνο από τις 15 θερμοηλεκτρικές μονάδες που αποδίδουν ισχύ 4000 MW. Κατασκευαστικές εταιρίες, τεχνικές εταιρίες, εργατικό, τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό από όλη την Ελλάδα. εγκαταστάθηκε κυρίως στην Πτολεμαΐδα .

Ο λιγνίτης κατέστησε την Εορδαία ενεργειακό κέντρο της χώρας με πολλά θετικά και αρνητικά επακόλουθα καθώς οι δραστηριότητες της Δ.Ε.Η. δε σέβονταν πάντα τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Θετικά επακόλουθα είναι τα οικονομικά και εργασιακά δεδομένα της περιοχής και αρνητικά η ρύπανση, η μόλυνση, η καταστροφή του περιβάλλοντος, οι αρρώστιες.

Το ενεργειακό κέντρο της χώρας σήμερα βρίσκεται στο στάδιο έντονων αλλαγών στο θέμα της ενεργειακής πολιτικής καθώς με το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας το 2001 η ηλεκτρική ενέργεια από αγαθό κοινής ωφέλειας μετατρέπεται σε οικονομικό αγαθό.

Γεωγραφική θέση της Πτολεμαΐδας

Η Πτολεμαΐδα, πρωτεύουσα της επαρχίας Εορδαίας του νομού Κοζάνης είναι χτισμένη σε οροπέδιο και βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων. Απέχει από την Κοζάνη 28χλμ. Το 1954, με την ίδρυση του πρώτου εργοστασίου της ΔΕΗ και την εκμετάλλευση του λιγνιτικού υπεδάφους της, άρχισε να γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη. Έτσι χτίστηκαν σταδιακά τέσσερα εργοστάσια: Πτολεμαΐδας, Καρδιάς, Αμυνταίου και Αγίου Δημητρίου. Αυτά τα εργοστάσια καλύπτουν το 70% της ζήτησης στην Ελλάδα.

Αξιοθέατα

Το παλαιοντολογικό, ιστορικό και λαογραφικό μουσείο της πόλης που λειτουργεί από το 1997 και όπου εκτίθενται τοπικές ενδυμασίες, παλιά γεωργικά εργαλεία, οικιακά σκεύη αλλά και προϊστορικά εργαλεία, οστά μαμούθ, χαυλιόδοντες από ελεφαντοειδή, απολιθώματα εντόμων, φυτών και κοχυλιών που αποδεικνύουν ότι η περιοχή ήταν κάποτε καλυμμένη από θάλασσα. Οι ηλικίες των απολιθωμάτων είναι από ένα έως τρία εκατομμύρια χρόνια.

Από τις παλαιότερες εκκλησίες της Πτολεμαΐδας είναι αυτές της Αγίας Τριάδας, που είναι και ο Μητροπολιτικός ναός της πόλης, του Αϊ-Γιάννη και του Αγίου Στεφάνου.

Το κτίριο του Δημαρχείου κατασκευάστηκε από το στρατό και προοριζόταν για Λέσχη Αξιωματικών. Όταν όμως η ιδέα εγκαταλείφθηκε, μετατράπηκε σε Δημαρχείο.

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός, χτισμένος το 1953, έμεινε αναλλοίωτος διατηρώντας τη ρομαντική ατμόσφαιρα περασμένων χρόνων.

Το Πνευματικό Κέντρο όπου παρουσιάζονται όλες οι θεατρικές και μουσικές εκδηλώσεις και μέσα σ’ αυτό γίνονται διάφορα σεμινάρια και ομιλίες. Ο πίσω χώρος του κτιρίου φιλοξενεί εκθέσεις ζωγραφικής, αγιογραφίας ή γλυπτών.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Δημαρχείου. Στο ισόγειο υπάρχουν τα παιδικά βιβλία ενώ στον όροφο σε μια αίθουσα λειτουργεί βιβλιοθήκη των επιστημονικών βιβλίων και οι υπόλοιπες τρεις φιλοξενούν κατά καιρούς διάφορες εκθέσεις.

Το  εικονιζόμενο   κτίριο  του  υδραγωγείου Πτολεμαΐδας είναι σήμερα  ένα  από τα δυο  διατηρητέα  κτίρια  της  πόλης (το δεύτερο  βρίσκεται  στην είσοδο της  πόλης  από  Κοζάνη απέναντι  από το ΚΕ.ΠΕ.)

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής  του το 1928 από τότε  υπηρεσία  "τεχνικός  εποικισμός  Δυτικής  Μακεδονίας". Το  υδραγωγείο  εξυπηρετούσε τις ανάγκες της  τότε κωμόπολης των Καλαϊρίων  με μια μόνο γεώτρηση και  μέχρι το 1992 χρησιμοποιείτο ως ενδιάμεσο αντλιοστάσιο. Μία  δεύτερη γεώτρηση έγινε το 1943-44 στην Αγία  Σκέπη και χρησιμοποιείτο  μέχρι  το 1984.

Το  τμήμα  του  υδραγωγείου  που έχει ιδιαίτερο  ενδιαφέρον είναι  το σχήμα του στο τοίχο προς τον δρόμο. Το  1927 πυρπολήθηκαν  άγνωστο πως  τα  γραφεία  Διευθύνσεως  Δυτ. Μακεδονίας και  καταστράφηκαν  όλα  τα αρχεία  μεταξύ  των οποίων και τα στοιχεία διαχειρήσεως των έργων γεώτρησης Πτολεμαΐδας. Μετά από πολυήμερη σκέψη ο κ. Βαμβακάς (Δ/ντής  της  Δ.Δ.Μ.) σχεδίασε στο χαρτί την ακτινωτή εικόνα που αναφέρεται στους διάφορους τομείς  έργων γενικότερα. 

Οι τομείς ήταν : 

• Το Μ  για  τις μεταφορές, 

• το Π  για  τις προμήθειες, 

• το Ε  για  τις  εργολαβίες και 

• το Η  για τα  ημερομίσθια.

• Στο  κέντρο το Υ για την λέξη Υδραγωγείο και 

• γύρω της οι λέξεις  Τεχνικός Εποικισμός Δ. Μακεδονίας.

Τηλεθέρμανση

Η Τηλεθέρμανση Πτολεμαΐδας διαμορφώνει ένα νέο τεχνολογικό και ενεργειακό περιβάλλον, διευρύνοντας τις δυνατότητες αξιοποίησης ενός τοπικού πόρου, σε όφελος της εξοικονόμησης ενέργειας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της ποιοτικής ζωής των κατοίκων…

Το 1994 ιδρύθηκε από το Δήμο η Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας ΔΕ.ΤΗ.Π. που λειτουργεί αυτοτελώς, με σκοπό τη διαχείριση και ανάπτυξη της τηλεθέρμανσης. Η ΔΕ.ΤΗ.Π. εξελίχθηκε σε μια δυναμική και ολοένα αναπτυσσόμενη επιχείρηση, με έμπειρο και ικανό προσωπικό, το οποίο σήμερα διαχειρίζεται με αυτοτέλεια και επάρκεια το σύστημα Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας.

Το θερμαινόμενο μέχρι σήμερα με τηλεθέρμανση τμήμα της πόλης καταναλώνει ετήσια περί τις 100000 MWth. Η αντίστοιχη θέρμανση με πετρέλαιο απαιτεί ετησίως κατ’ ελάχιστο περί τις 11000 ΤΟΕ. Το ετήσιο συναλλαγματικό όφελος από την πλήρη υποκατάσταση του πετρελαίου υπερβαίνει τα 500 εκ. δρχ. ετησίως. Υπό συνθήκες αυξήσεων των τιμών του πετρελαίου το αναμενόμενο όφελος είναι πολλαπλάσιο.

Οι δραστηριότητες της ΔΕ.ΤΗ.Π. εκτείνονται και συμπεριλαμβάνουν όλο το φάσμα ενεργειών παραγωγής και διάθεσης της θερμικής ενέργειας στην πόλη και στην περιοχή της Πτολεμαΐδας. Σήμερα το 70% των θερμικών απαιτήσεων της πόλης εξασφαλίζεται από τα λιγνιτικά αποθέματα της περιοχής που χρησιμοποιούνται από τους τοπικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Στο άμεσο μέλλον στόχος της ΔΕ.ΤΗ.Π. είναι να καλύψει το σύνολο των αναγκών και να επεκταθεί στην ανάπτυξη παράλληλων δραστηριοτήτων εξασφαλίζοντας νέες θέσεις εργασίας και συμβάλλοντας σημαντικά στην αύξηση του εισοδήματος με τη δημιουργία θερμοκηπιακών πάρκων και εναλλακτικών αγροβιοτεχνικών δραστηριοτήτων για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιότητας…

Η Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης σε συνεργασία με τη Γ.Γ. Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, τη ΔΕΗ και ειδικούς συμβούλους και κατασκευαστές, υλοποιεί, με πλήρη αυτοδυναμία και πληρότητα, υψηλών τεχνολογικών απαιτήσεων επενδυτικά σχέδια, που επανατοποθετούν το ρόλο, τις δυνατότητες και τη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην αναπτυξιακή διεργασία και την εθνική εμπειρία.

Η σύγχρονη τεχνική υποδομή, η υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, το εξειδικευμένο προσωπικό, η υγιής χρηματοοικονομική βάση αποτελούν για τη ΔΕ.ΤΗ.Π. το πιο γόνιμο έδαφος για να καρποφορήσουν οι προσεκτικά σχεδιασμένες αναπτυξιακές της πρωτοβουλίες.

Η ΔΕ.ΤΗ.Π. είναι Ν.Π.Ι.Δ. εποπτευόμενο από το Δήμο Πτολεμαΐδας. Συστάθηκε με το υπ’ αριθμ. 262/12-4-94 ΦΕΚ και λειτουργεί ως αυτοτελής Δημοτική Επιχείρηση από τον Ιανουάριο του 1995. Η ΔΕ.ΤΗ.Π. διοικείται από επταμελές διοικητικό συμβούλιο το οποίο ορίζεται από το Δημοτικό Συμβούλιο και έχει παράλληλο με αυτό θητεία.

Βιολογικός καθαρισμός

Ο Βιολογικός Καθαρισμός Πτολεμαΐδας λειτουργεί από τον Αύγουστο του 1994 με αποτελέσματα εντυπωσιακά αφού από την άνοιξη του 1995 ο ποταμός Σουλού από νεκρό ποτάμι μεταβλήθηκε σε ένα ποτάμι όπου υπάρχου υδρόβιοι οργανισμοί και όπου ακούγονται πάλι φωνές των υδρόβιων και μη οργανισμών.

Η ΔΕΥΑΠ συνεχίζοντας τις προσπάθειές της για έργα ευρύτερης περιβαλλοντολογικής σημασίας προχώρησε πέραν της 1^ης και 2^ης Φάσης βιολογικής επεξεργασίας των λυμάτων, στην τριτοβάθμια επεξεργασία τους και στην εγκατάσταση παράλληλα αυτοματισμού στη μονάδα.

Κέντρο Περιβάλλοντος

Σκοπός του Κέντρου Περιβάλλοντος είναι η βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος στο Νομό Κοζάνης, μέσα από την παρακολούθηση των παραμέτρων ποιότητας του περιβάλλοντος, τη διενέργεια ελέγχων, την εκπόνηση μελετών και ερευνητικών προγραμμάτων, τη διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη διάδοση πληροφοριών.